Nederlandse wetgeving

In Nederland, en in heel Europa, willen we dat openbare voorzieningen toegankelijk zijn voor iedereen. Ook de digitale voorzieningen. In Nederland bestaat daarom een wettelijke verplichting rondom digitale toegankelijkheid:

  1. Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid / Wet digitale overheid.
  2. Wet gelijke behandeling voor mensen met een handicap of chronische ziekte.

Op een later moment wordt de implementatie van de Europese toegankelijkheidswet ook verplicht.

Toegankelijkheid van overheidsinstanties

De EU-richtlijn voor de toegankelijkheid van de websites en apps van overheidsinstanties (richtlijn (EU) 2016/2102) is geïmplementeerd in Nederlandse wetgeving: Het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid. In juli 2023 is deze overgenomen in de Wet Digitale Overheid.

Het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid maakt het wettelijk verplicht voor Nederlandse staats-, regionale en lokale overheidsinstanties en publiekrechtelijke instellingen om maatregelen te nemen die digitale toegankelijkheid borgen. Websites en apps moeten toegankelijk(er) gaan worden en hierover moet verantwoording worden afgelegd in een toegankelijkheidsverklaring.

  • Dit is sinds 23 september 2019 verplicht voor websites die zijn gepubliceerd na 23 september 2018.
  • Dit is sinds 23 september 2020 verplicht voor alle websites.
  • Dit is sinds 23 juni 2021 verplicht voor alle apps.

Het streven is om volledig te voldoen aan de toetsbare eisen uit WCAG 2.1, niveau AA.

Uitzonderingen

Het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid is niet van toepassing op:

  1. websites en apps van landelijke, regionale en lokale publieke omroepen.
  2. de volgende content van websites en apps:
    • kantoorbestandsformaten die zijn gepubliceerd vóór 23 september 2018, tenzij deze nodig zijn voor actieve administratieve processen;
    • vooraf opgenomen, op tijd gebaseerde media die zijn gepubliceerd vóór 23 september 2020;
    • live uitgezonden, op tijd gebaseerde media;
    • onlinekaarten en onlinekarteringsdiensten, als er voor de essentiële informatie op navigatiekaarten maar wel een toegankelijk (en digitaal) alternatief is;
    • van derden afkomstige content die niet door de betrokken overheidsinstantie wordt gefinancierd of ontwikkeld en ook niet onder haar verantwoordelijkheid valt;
    • reproducties van stukken uit erfgoedcollecties die niet volledig toegankelijk kunnen worden gemaakt om redenen van bewaring, authenticiteit of het ontbreken van geautomatiseerde en kostenefficiënte oplossingen om toegankelijkheid te bewerkstelligen;
    • content die enkel beschikbaar is voor een gesloten gebruikersgroep en die is gepubliceerd vóór 23 september 2019, tot de betreffende website ingrijpend wordt herzien;
    • content van websites en mobiele applicaties die niet noodzakelijk is voor actieve administratieve processen en die niet wordt aangepast na 23 september 2019.

Toegankelijkheidsverklaring

In een toegankelijkheidsverklaring geven overheidsinstanties aan in hoeverre hun websites en apps voldoen aan de toegankelijkheidsstandaard en welke maatregelen zij nemen om deze volledig toegankelijk te maken en te houden. De toegankelijkheidsverklaring wordt ondertekend door de verantwoordelijke bestuurder bij de overheidsinstantie.

In de toegankelijkheidsverklaring wordt ook de status van de website of app ingevuld:

  • Status A – Voldoet volledig
  • Status B – Voldoet gedeeltelijk
  • Status C – Eerste maatregelen genomen
  • Status D – Voldoet niet
  • Status E – Geen toegankelijkheidsverklaring gepubliceerd

Een goed uitgevoerd toegankelijkheidsonderzoek is essentiële input voor een toegankelijkheidsverklaring. De status van de toegankelijkheid van een website of app wordt in dit onderzoek bepaald.

Een toegankelijkheidsverklaring moet jaarlijks worden geüpdatet. Daarnaast moet het ook juist en actueel zijn en mag het toegankelijkheidsonderzoek niet ouder dan 3 jaar zijn. Bij een grote verandering van een website of app hoort ook een nieuw toegankelijkheidsonderzoek.

Overheidsinstanties moeten de toegankelijkheidsverklaring publiceren volgens een vast model. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van de invulassistent op toegankelijkheidsverklaring.nl. Een toezichthouder kan aan de hand van zo’n toegankelijkheidsverklaring kijken of een organisatie ‘in control’ is.

Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte

Het is verboden om een persoon op grond van handicap of chronische ziekte anders te behandelen dan een ander in een vergelijkbare situatie. Dit betekent dat er geen onderscheid mag worden gemaakt tussen mensen met en zonder een beperking.

Ieder mens moet in staat worden gesteld aansluitend bij zijn eigen mogelijkheden autonoom te zijn.

Artikel 01 Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte

De wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte is al van kracht sinds 2003. Deze wet is in 2016 aangepast om te voldoen aan de eisen van het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Het gaat verder dan alleen digitale toegankelijkheid. Denk bijvoorbeeld aan de toegankelijkheid van openbare gebouwen, het openbaar vervoer, het onderwijs en op de werkvloer.

Mensen die tegen problemen aanlopen kunnen in veel gevallen een aanpassing aanvragen. Als zo’n aanvraag wordt geweigerd, dan kan de aanvrager een oordeel vragen aan het College voor de rechten van de Mens.

Sinds 1 januari 2017 is dit óók verplicht voor het aanbieden van goederen en diensten. Hieronder vallen onder andere winkels, horeca, musea en zorginstellingen. Ook de websites en apps van deze partijen vallen hier onder.

Europese toegankelijkheidswet

De EU-richtlijn voor de toegankelijkheid van producten en diensten, ook wel de Europese toegankelijkheidswet of de European Accessibility Act, (richtlijn (EU) 2019/882) is in 2019 goedgekeurd door het Europees Parlement. Het gaat digitale toegankelijkheid ook voor een groot aantal commerciële partijen verplicht maken.

De Europese toegankelijkheidswet is van toepassing op volgende producten en diensten:

  • Producten:
    • computers en besturingssystemen;
    • geldautomaten, ticketautomaten en incheckautomaten;
    • smartphones en tablets;
    • tv-apparatuur met digitale televisiediensten;
    • e-readers.
  • Diensten:
    • telefoondiensten;
    • diensten die toegang geven tot audiovisuele mediadiensten (zoals diensten van publieke- en commerciële media-instellingen (bekijk het register));
    • diensten met betrekking tot personenvervoer (zoals websites, apps, elektronische tickets, parkeerautomaten en real-time informatie);
    • bankdiensten voor consumenten;
    • e-boeken;
    • e-handelsdiensten, waaronder:
      • nieuwsdiensten,
      • professionele diensten (advocaten, artsen, makelaars, enz.),
      • verkoop (zoals webwinkels).
    • noodcommunicatie (beantwoorden van het noodnummer 112).

Websites, apps, producten en diensten van deze partijen moeten digitaal toegankelijk gaan worden. Zij moeten hierover verantwoording afleggen en maatregelen nemen om digitale toegankelijkheid borgen.

Uitzonderingen

De Europese toegankelijkheidswet is niet van toepassing op:

  • vooraf opgenomen, op tijd gebaseerde media die zijn gepubliceerd vóór 28 juni 2025;
  • kantoorbestandsformaten die zijn gepubliceerd vóór 28 juni 2025;
  • onlinekaarten en onlinekarteringsdiensten, als er voor de essentiële informatie op navigatiekaarten maar wel een toegankelijk (en digitaal) alternatief is;
  • van derden afkomstige content die niet door de betrokken marktdeelnemer wordt gefinancierd of ontwikkeld en waarover deze geen zeggenschap heeft;
  • content van websites en mobiele applicaties die niet meer wordt aangepast na 28 juni 2025;
  • ondernemingen met minder dan 10 werknemers en een jaaromzet of een jaarlijks balanstotaal van ten hoogste 2 miljoen euro.

Nederlandse wetgeving

De EU-richtlijn wordt door alle lidstaten van de EU verwerkt in eigen wetgeving. De wetgeving die hieruit volgt zal uiterlijk per 28 juni 2025 van kracht moeten zijn.

Het blijft nog even wachten op definitieve Nederlandse wetgeving maar de Europese toegankelijkheidswet wordt in Nederland opgenomen in verschillende al bestaande wetten. Deze wetten worden gewijzigd of uitgebreid. Het gaat om:

  • Burgerlijk wetboek
  • Handhaving consumentenbescherming
  • Telecommunicatiewet
  • Warenwet
  • Wet op het financieel toezicht
  • Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte

Bronnen