WCAG-EM is een openbare en goed gedocumenteerde evaluatiemethode om websites te onderzoeken op toegankelijkheid. De methode heeft 5 stappen:
Deze stappen zorgen voor een succesvol toegankelijkheidsonderzoek.
Scope definiëren
De scope of reikwijdte van het onderzoek bepaalt precies wat je wel en niet onderzoekt. Een heldere scope voorkomt verwarring later. Stem dit altijd af met je opdrachtgever.
Wat hoort bij scope definiëren?
1. Doelwebsite bepalen
Bepaal eerst welke website of welk websiteonderdeel moet worden onderzocht. Maak dit zo specifiek mogelijk:
- Noteer precies welke hoofd- en eventueel subdomeinen binnen de scope vallen
- Beschrijf expliciet alle uitgesloten onderdelen
2. Conformiteitsniveau kiezen
WCAG heeft 3 niveaus. Niveau A biedt basis toegankelijkheid, niveau AA is de standaard voor overheid en bedrijven, en niveau AAA is het hoogste niveau maar wordt zelden gevraagd.
3. Basisniveau van ondersteuning vaststellen
Bepaal met welke browsers en hulptechnologieën er moet worden getoetst.
4. Extra eisen definiëren (optioneel)
Bepaal eventueel verdere onderzoeksvereisten. Denk aan testen met specifieke doelgroepen, extra rapportage over bepaalde onderdelen of het gebruik van specifieke tools. Leg dit vooraf vast om latere discussies te voorkomen.
Website verkennen
Voordat je een steekproef maakt, moet je eerst begrijpen hoe de website werkt. Website verkennen is speurwerk: je zoekt uit welke pagina’s, functies en technologieën de site heeft. Ook dit kan natuurlijk heel goed in overleg met de opdrachtgever want die kent de website vaak het best.
Waarom website verkennen belangrijk is
Elke website is anders. Door goed te verkennen kan worden voorkomen dat belangrijke onderdelen worsen gemist in de steekproef.
Wat zoek je allemaal?
Maak een lijst van wat je vindt:
- Alle paginatypes en documenten die je tegenkomt
- Functionaliteit die bezoekers kunnen gebruiken
- Technologieën die je vindt
- Complete processen (aanmelden, bestellen, contactformulier)
Steekproef bepalen
Grote websites hebben duizenden pagina’s. Je kunt niet alles onderzoeken, dus heb je een slimme steekproef nodig die betrouwbare resultaten geeft.
Wanneer alle pagina’s toetsen?
Toets alle pagina’s als:
- De website minder dan 20-30 pagina’s heeft
- De opdrachtgever dit expliciet vraagt
- Er genoeg tijd en budget is
Welke pagina’s kies je voor een steekproef?
De grootte van de steekproef hangt af van verschillende factoren: meer pagina’s betekent een grotere steekproef, complexere functionaliteit vraagt om meer pagina’s, verschillende ontwerpen vragen om meer variatie, en meer technieken betekent dat er breder moet worden getoetst.
WCAG-EM combineert 2 type steekproeven:
1. Gestructureerde steekproef
Dit is je hoofdsteekproef. Je kiest bewust pagina’s die de hele website vertegenwoordigen.
Selecteer altijd:
- Gemeenschappelijke pagina’s: Beginpagina, contactpagina, over ons, sitemap
- Essentiële functionaliteit: Zoeken, inloggen, formulier versturen, meertaligheid
- Verschillende paginatypes: Overzichtspagina, detailpagina, formulier, dashboard
- Verschillende componenten: Accordeon, carrousel, tabpaneel, dialoogvenster
- Toegankelijkheidspagina’s: Hulppagina’s, alternatieve contactopties
- Alle gebruikte technologieën: JavaScript-applicaties, media, PDF
2. Willekeurige steekproef
De willekeurige steekproef vormt 10% van de gestructureerde steekproef. Bij een gestructureerde steekproef van 21 pagina’s neem je dus 2 willekeurige pagina’s mee, bij 36 pagina’s zijn dat er 4.
Selecteer pagina’s door de website te crawlen en willekeurig te selecteren, de sitemap te gebruiken voor een willekeurige keuze of de zoekfunctie van de website te gebruiken.
3. Complete processen meenemen
Test je 1 pagina van een proces? Dan moet je het hele proces testen.
- Voorbeeld webshop: Productpagina → Winkelwagen → Checkout → Betaling → Bevestiging
- Voorbeeld inschrijving: Aanmeldformulier → Verificatie → Inloggen → Welkomstpagina
Steekproef onderzoeken
Nu komt het echte werk: test alle geselecteerde pagina’s en documenten grondig op toegankelijkheid. Ga door alle succescriteria van het gekozen WCAG-niveau. Test alle functies: klik op knoppen, vul formulieren in, doorloop alle stappen van processen.
Het resultaat is een lijst met problemen, gekoppeld aan specifieke pagina’s of documenten en succescriteria.
Onderzoek rapporteren
Een WCAG-onderzoek is pas klaar als je de resultaten goed rapporteert. De volledigheid van het rapport bepaalt of je bevindingen daadwerkelijk leiden tot een toegankelijkere website.
- Leg je scope vast: Welke website heb je onderzocht en waarom?
- Beschrijf de technologieën: HTML, WAI-ARIA, JavaScript, PDF: wat kwam je tegen?
- Benoem je steekproef: Welke pagina’s en documenten heb je meegenomen?
- Documenteer je testomgeving: Welke browsers, hulptechnologie en software gebruikte je?
- Rapporteer per succescriterium: Voldaan, niet voldaan of niet van toepassing
- Geef concrete voorbeelden: Welke problemen heb je gevonden en waar precies?